وضعیت سیاسی ایران قبل از انقلاب

نظام سیاسی ایران در دوران قبل انقلاب اسلامی، نظام سلطنتی و پادشاهی به شکل موروثی بوده و مردم ایران هیچ نقشی در به قدرت رسیدن پادشاه نداشتند. در نظام سلطنتی شاه با هر نوع خصوصیت و ویژگی‌هایی، از اختیارات کامل برخوردار و فرمان او، دستور خدا تلقی می‌شد. محمدرضا پهلوی نیز با نظر بیگانگان به قدرت رسید و بسیاری از خصلت‌های دیکتاتور مآبانه پدر در او وجود داشت. در وابستگی رضا شاه به انگلیس همین بس که چرچیل و روزولت در کنفرانس تهران درباره او اعتراف کردند: «خودمان او را آوردیم و خودمان او را برداشتیم». (حسین فردوست، ظهور و سقوط پهلوی، جلد ۱، صفحه ۸۲)

محمدرضا شاه نیز از سوی بیگانگان به قدرت رسید و او خود را مدیون آنان می‌دانست. روزنامه نیویورک تایمز می‌نویسد: «پس از کودتا، محمدرضا به کرمیت روزولت رئیس بخش سیا در خاورمیانه گفت: من تاج و تخت خود را به‌خدا، مردم کشورم، ارتشم و به شما مدیونم». (گازیوروسکی، سیاست خارجی آمریکا و شاه، صفحه ۲۸)

اوضاع اجتماعی ایران قبل از انقلاب اسلامی

در سال ۱۲۹۰ هجری شمسی یعنی در اوایل نهضت مشروطه،

جمعیت کل کشور ایران حدود ۱۰ میلیون نفر بود و اکثر مردم ایران در روستا زندگی می‌کردند. فقر و محرومیت از دلایل مهاجرت روستائیان به شهرها بود. وضع زندگی روستائیان در مقایسه با شهرنشینان بسیار نامطلوب بود. به دلیل نبودن امکانات، خدمات بهداشتی و درمانی، راه مناسب، برق و … زندگی برای بسیاری از روستائیان؛ با مشکلات فراوان همراه بود که مرگ و میر بالا یکی از نتایج طبیعی این وضعیت به‌ویژه در نوزادان و خردسالان بود.

وضعیت اقتصادی ایران قبل از انقلاب اسلامی

نیم نگاهی به وضعیت اقتصادی دوران پهلوی بیانگر این واقعیت است، به‎رغم اینکه رژیم پهلوی به پشتوانه دلارهای نفتی و حمایت گسترده بیگانگان و نیز سیل کالاهای مصرفی و تجملاتی از خارج به داخل توانسته بود وضعیت اقتصادی بخش‌هایی از کشور خصوصاً گروه‌های وابسته به قدرت و یا مناطق مرفه نشین و شهری را خوب جلوه دهد، اما نگاهی دقیق‌تر به ساختارها و برنامه‌های اقتصادی و نحوه عملکرد مدیریت کلان کشور در این زمینه و وضعیت اکثر طبقات پایین جامعه همگی حکایت از اوضاع رو به وخامت و منفی اقتصاد کشور در آن دوران دارد. در حقیقت اقتصاد ایران در سال‌های پایانی رژیم پهلوی، یک اقتصاد کاملاً وابسته به خارج بود. رژیم شاه در سال‌های پایانی عمر خود، روزانه حدود شش میلیون بشکه نفت صادر می‌کرد و با وارد کردن کالاهای مورد نیاز مردم در بسیاری از زمینه‌ها، علاوه بر نابودی اقتصاد داخلی، زندگی مصرفی و وابسته به خارج را در ایران نهادینه می‌نمود.

شرایط فرهنگی قبل از انقلاب اسلامی

مبارزه با فرهنگ اسلامی و ملی از مختصات فعالیت‌های فرهنگی رژیم طاغوت می‌باشد. اسلام‌زدایی از یک طرف و ترویج فرهنگ غربی از طرف دیگر، از اولویت‌های کاری تمامی دستگاه‌های فرهنگی رژیم گذشته بود. رادیو و تلویزیون، تئاتر و سینما، مطبوعات و کتاب، آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی همگی مأموریت داشتند تا فرهنگ غربی را برای تغییر سبک زندگی ایرانیان از یک زندگی اسلامی و ملی به یک زندگی با سبک غربی ترویج نمایند. دربار و خاندان پهلوی خود پیشتاز ترویج فرهنگ مبتذل غربی در ایران بودند. مراکز فساد و فحشا علنی برپا بود و عناصری از خود دربار و خاندان پهلوی در پشت صحنه این مراکز حضور داشتند.

سیاست خارجی و دفاعی ایران قبل از انقلاب اسلامی

ایران در دوران قبل از انقلاب اسلامی، دارای سیاست خارجی و دفاعی مستقلی نبود و به عنوان یک کشور تابع، در قلمرو قدرت بلوک غرب با محوریت آمریکا در نظام دو قطبی حاکم بر روابط بین‌الملل عمل می‌کرد. ارتش ایران به خاطر نقشی که آمریکایی‌ها تحت عنوان سیاست دو ستونی برای ایران به عنوان «ژاندارم منطقه خلیج فارس» تعریف کرده بودند، کاملاً تحت کنترل ایالات متحده بود. هزاران مستشار نظامی آمریکایی در بخش‌های کلیدی ارتش حضور داشتند. شاه در واقع هیچ اعتقادی به استقلال و حاکمیت ملی ایرانیان نداشت و تداوم حضور خودر در قدرت را، در گروه وابستگی به آمریکا می‌دید.